آشنایی مختصر با امام جعفر (ع)

خلاصه ای از خصوصیات امام جعفر صادق (ع)

تولد : آن حضرت هنگام طلوع سپیده صبح ، روز جمعه یا دوشنبه ، هفدهم ربیع الاوّل یا اوّل رجب ، سال 80 یا 83 هجرى قمرى در مدینه منوّره دیده به جهان گشود.

نام : جعفر صلوات اللّه و سلامه علیه .

کنیه : ابو عبداللّه ، ابو اسماعیل ، ابو موسى ، ابو اسحاق .

لقب : صادق ، صابر، فاضل ، طاهر، شیخ ، صادق آل محمّد، باقى ، منجى ، کامل ، کافل ، عالم و ... .

لقبهاى یاد شده هر کدام ، نمایشگر ظهور و تجلى بیشتر این صفات و کمالات در وجود مبارک این پـیشواى عظیم الشأن در زندگى فردى و برخوردهاى اجتماعى آن حضرت است وگرنه امام صادق (ع ) و دیگر امامان معصوم مظهر همه ارزشها و متصف و ملقب به همه لقبهاى نیک هستند.

از بعضى روایات استفاده مى شود که لقب (صادق ) رارسول خدا(ص )به پـیشواى ششم داده است .

ابوحمزه ثمالى از امام سجاد،از پدرانش از رسول خدا(ص ) نقل مى کند که فرمود:

زمانى که پسرم جعفربن محمّدبن على بن حسین بن على بن ابى طالب متولد شد، او را (صادق ) بنامید؛ زیرا در میان فرزندانش همنامى براى او خواهد بود که بدون شایستگى ادعاى امامت خواهد کرد - برادر امام عسکری (ع) - و کذّاب نامیده مى شود.

پدر : امام محمّد باقر علیه السلام .

مادر : فاطمه ، معروف به امّ فروه - دختر قاسم بن محمّد بن ابى بکر - مى باشد.

وى ، زنى عالم ، فاضل و باکمال بود. مسعودى در باره او مى نویسد:

او از پـرهیزکارترین بانوان زمان خود بود و احادیث فراوانى از على بن حسین روایت کرده است.

امام صادق (ع ) در باره او فرموده است :

(کانَتْ اُمّى مِمَّنْ آمَنَتْ وَاتَّقَتْ وَ اَحْسَنَتْ وَ اللّهُ یُحِبُّ الْمُحسِنینَ.)(6)

مادرم از زنان مؤ من ، باتقوا و نیکوکار بود و خدا نیکوکاران را دوست مى دارد.

سیماى امام (ع ) :

پـیشواى ششم ، سیمایى ملکوتى ، نورانى وجذّاب داشت و نگاه به چهره اش بیننده را به یاد چهره ملکوتى پیامبران مى انداخت.

عمرو بن ابى مقدام مى گوید:

هر زمان به چهره جعفربن محمّد مى نگریستم ، یقین پیدا مى کردم که او از دودمان پیامبران است.

حضرتش از نظر شمایل جسمانى مردى معتدل و متوسط القامه ، زیبا روى و خوش سیما و داراى موى مشکى و مجعّد بود و میان استخوان بینى اش کمى برجستگى داشت . در قسمت بالاى پیشانى اش خالى از مو و برگـونه اش خالى مشکین و در بدنش چـند خال سرخ وجود داشت و نازک پوست بود.

نقش انگشتر : حضرت داراى چهار انگشتر بود، که نقش هر کدام به ترتیب عبارتند از: (اللّهُ وَلیّی وَ عِصْمَتى مِنْ خَلْقِهِ) ، (اللّهُ خالِقُ کُلِّ شَیْىءٍ) ، (أنْتَ ثِقَتى فَاعْصِمْنى مِنْ خَلْقِکَ) ، (ما شاءَاللّهُ لا قُوَّةَ إ لاّ باللّهِ).

دربان : مفضّل بن عمر است ، و نیز بعضى محمّد بن سنان را گفته اند.

مدّت امامت : حضرت در سنین 34 سالگى ، روز دوشنبه ، هفتم ذى الحجّه یا ربیع الا وّل ، در سال 114 هجرى ، پس از شهادت پدر بزرگوارش به منصب امامت و خلافت رسید و حدود 34 سال امامت و هدایت جامعه اسلامى را بر عهده داشت .

برجسته ترین فعالیت : هنگامى که امام جعفر صادق علیه السلام به منصب امامت نایل آمد، در موقعیّت حسّاسى قرار گرفته بود، چون دولت بنى العبّاس تازه روى کار آمده بود و تنها تلاش آن ها استحکام و ثبات پایه هاى حکومت خود بود؛ و ناچار بودند که افکار عموم ، مخصوصا سادات بنى الزّهراء را به خود جلب و جذب نمایند.

بر همین اساس امام علیه السلام از موقعیّت موجود زمان ، به نحو أحسن استفاده نموده و با تشکیل جلسات مختلف در رشته هاى گوناگون علوم و فنون ، ابعاد مختلف اسلام و معارف الهى را تبیین و تشریح نمود.

طبق گفته مورّخین و محدّثین : بیش از دوازده هزار شاگرد از اقشار مختلف در جلسات درس و محاضرات آن حضرت شرکت نموده و در علوم و فنون مختلف از دریاى بى کران علوم حضرتش بهره مى گرفتند.

و چهارصد جلد کتاب از جواب ها و مطالب آن حضرت نوشته شده است ، که به عنوان اصول (أربعمائة ) معروف مى باشد.

و بر همین اساس ، تشیّع به عنوان مذهب جعفرى معروف گردید.

رهبران و پیشوایان مذاهب چهارگانه اهل سنّت - مستقیم یا غیر مستقیم - از شاگردان امام جعفر صادق علیه السلام بوده اند.

مدت عمر : آن حضرت مدّت 15 سال و اندى ، هم زمان با جدّ بزرگوارش ، امام زین العابدین علیه السلام ؛ و مدّت 19 سال پس از آن ، با پدر گرامیشان ‍ حضرت باقرالعلوم علیه السلام ؛ و سپس مدّت 34 سال امامت و زعامت جامعه اسلامى را بر عهده داشت ، که روى هم عمر پربرکت آن حضرت را 68 سال گفته اند.

شهادت : بنابر مشهور، آن حضرت ، روز دوشنبه 25 شوّال ، سال 148 هجرى قمرى ، در شهر مدینه منوّره دیده از جهان فرو بست ؛ و به لقاء اللّه ملحق گردید.

محلّ دفن : پیکر مقدّس آن حضرت ، در مدینه منوّره ، در قبرستان بقیع ، در جوار مرقد شریف و مطهّر عمو و جدّ و پدر بزرگوارش به خاک سپرده شد.

تعداد فرزندان : تعداد شش فرزند پسر و چهار دختر براى آن حضرت گفته اند.

خلفاء هم عصر امامت آن حضرت : پنج نفر از طایفه بنى امیّه به نام هاى : هشام بن عبدالملک ، ولید بن یزید بن عبدالملک ، یزید بن ولید بن عبدالملک ، ابراهیم بن ولید، مروان حمار مى باشند؛ و هچنین دو نفر از بنى العبّاس به نام : سفّاح و منصور دوانیقى عبّاسى بوده اند.

نماز آن حضرت : چهار رکعت است ، که در هر رکعت پس از قرائت سوره حمد ، صد مرتبه (سبحان اللّه و الحمد للّه و لا إله الّا اللّه و اللّه أکبر) خوانده مى شود.

و بعد از آن که سلام نماز پایان یافت ، تسبیحات حضرت فاطمه زهراء علیها السلام گفته مى شود؛ و سپس حوایج مشروعه خویش را از خداوند متعال درخواست مى نمائیم ، که ان شاءاللّه برآورده خواهد شد.

برگرفته از:

چهل داستان و چهل حدیث از امام جعفر صادق (ع )

مؤ لف : عبداللّه صالحى

و

تاریخ اسلام در عصر امامت امام صادق و امام کاظم (ع)

علی رفیعی

با اندکی تصرف