فاطمه معصومه ؛ فاطمه زهراء

فاطمه ی دوم
با این که حضرت موسی بن جعفر علیهماالسلام غیر از « فاطمه ی معصومه علیهاالسلام » دختران دیگری نیز داشت(1) امّا در میان همه ی آنان، تنها اوست که دارای امتیازات والایی است.

او همچون جدّه اش حضرت زهرا علیهاالسلام در علم و عمل و قداست و کمالات، گوی سبقت از دیگران ربود و به راستی حضرت معصومه، فاطمه ی دوم و جلوه ی دوباره ی حضرت زهرا علیهاالسلام است.

شباهت ها
الف ـ پـــــــــدرش بــــــــــه قربانـــــــــــــش
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله برای تجلیل و قدردانی از دخترش زهرا علیهاالسلام و مقامات او، بارها درباره اش این جمله را بیان فرموده بود که: «فَداها اَبُوها»(2) پدرش قربانش گردد.

پدر بزرگوار حضرت معصومه علیهاالسلام ، امام کاظم علیه السلام ، نیز درباره ی وی چنین جمله ای فرمود.

در آن جا که جمعی از شیعیان برای دریافت پاسخ به سؤال های خود، وارد مدینه شدند تا به محضر امام کاظم علیه السلام برسند، آن حضرت در مسافرت بود. آن ها ناگزیر بودند، از آن سفر مراجعت کنند. پرسش های خود را نوشتند و به افراد خانواده ی امام کاظم علیه السلام تحویل دادند تا در سفر بعد به جواب آن نائل شوند.
هنگام خداحافظی، دیدند حضرت معصومه علیهاالسلام (که حدود شش سال داشت) پاسخ سؤالات آن ها را نوشته و آماده نموده است.
بسیار شادمان شدند و آن نامه را گرفتند. هنگام مراجعت، در راه با امام کاظم علیه السلام که از سفر باز می گشت، ملاقات کردند و ماجرا را به عرض امام رساندند، امام علیه السلام آن نوشته را از آن ها طلبید و مطالعه کرد و پاسخ های حضرت معصومه علیهاالسلام را درست یافت، آن گاه به نشان تمجید از حضرت معصومه علیهاالسلام و تصدیق او سه بار فرمود: «فَداها اَبُوها: پدرش فدایش باد».(3)

این حادثه ی جالب بیانگر آن است که حضرت معصومه علیهاالسلام چون زهرا مرضیه، عالمه غیرمعلّمه است و در خردسالی از رشد، شناخت، علم و کمال بالایی برخوردار است.

ب ـ بارگــــــــــاه حضرت معصومه علیهاالسلام تجلّیـــــــــــــــگاه مرقد حضرت زهرا علیهاالسلام

مرحوم آیت الله سیّد شهاب الدین نجفی مرعشی رحمه الله می فرمود:

«پدرم ـ مرحوم آیة الله علاّمه سیّد محمود مرعشی رحمه الله که در نجف اشرف می زیست ـ بسیار علاقمند بود، محلّ قبر شریف جدّه اش حضرت زهرا علیهاالسلام را بیابد، برای این مقصود، ختم مجرّبی انتخاب نمود، چهل شب به آن مداومت کرد تا شاید از محلّ مرقد شریف حضرت زهرا علیهاالسلام آگاه گردد.

شب چهلم بعد از انجام ختم و توسّل فراوان، به بستر خواب رفت در عالم خواب به محضر امام باقر علیه السلام (یا امام صادق) رسید.

امام علیه السلام به او فرمود: «عَلَیْکَ بِکَرِیمَةِ اَهْلِ الْبَیْتِ» به دامن کریمه اهل بیت چنگ بزن.

ایشان تصوّر کرد، منظور امام علیه السلام از این جمله، حضرت زهرا علیهاالسلام است.

عرض کرد: «آری قربانت گردم، من نیز ختم را برای همین گرفتم که محل قبر شریف آن حضرت را دقیق تر بدانم، و زیارتش کنم» امام علیه السلام فرمود: «منظور قبر شریف حضرت معصومه علیهاالسلام در قم است». سپس افزود: به خاطر مصالحی، خداوند اراده فرموده است که قبر حضرت زهرا برای همیشه برای همگان مخفی باشد، از این رو قبر حضرت معصومه علیهاالسلام را تجلّیگاه قبر شریف حضرت زهرا علیهاالسلام قرار داده است.

مرحوم آیة الله سید محمود مرعشی، وقتی از خواب برخاست، تصمیم گرفت به قصد زیارت حضرت معصومه علیهاالسلام به قم مهاجرت کند.

او بی درنگ با همه ی اعضای خانواده اش از نجف اشرف، عازم قم شد و به زیارت مرقد مطهّر حضرت معصومه علیهاالسلام مشرّف گردید.(4)

امام خمینی رحمه الله در کنار مرقد حضرت معصومه:
بنیان گذار جمهوری اسلامی آیة الله العظمی امام خمینی قدس سره آن گاه که در قم ساکن بود و هرگاه که به قم می آمد، با نهایت خضوع نسبت به مقام بلند حضرت معصومه علیهاالسلام در کنار مرقدش حاضر می شد و متواضعانه به او متوسّل می گشت و با اشتیاقی ویژه، ضریح مطهّر حضرت معصومه علیهاالسلام را می بوسید.

امام خمینی رحمه الله مقام آن حضرت را آن قدر ارجمند می دانست که در یک قصیده ای شامل 44 بیت حضرت معصومه علیهاالسلام را با حضرت زهرا علیهاالسلام مقایسه کرده و هر دو را یک نواخت ستوده است که بیانگر شباهت این دو بانوی برگزیده الهی است.

او در بخشی از این اشعار چنین سروده است:

« نور خدا در رسول اکرم پیدا         کرد تجلّی ز وی به حیدر صفدر
وز وی تابان شده به حضرت زهرا          اینک ظاهر زدختِ موسیِ جعفر

آبروی ممکنات جمله از این نور        گر نَبُدی، باطل آمدند سراسر
دختر چون این دو از مشیمه ی قدرت          نامد و ناید دگر هماره مقدّر

آن یک امواج علم را شده مبدأ             وین یک افواج حلم را شده مصدر
آن یک بر فرق انبیا شده تارَک              وین یک اندر سر، اولیا را مِغْفَر

آن یک در عالم جلالت «کعبه»           وین یک در مُلک کبریایی «مَشعر»
«لم یلد» م بسته لب، وگرنه بگفتم           دختِ خُدایند، این دو نور مطهّر

آن یک بر مُلک لایزالی تارک                 وین یک بر عرش کبریایی، افسر
آن یک، خاکِ مدینه کرده مزّین              صفحه ی قم را نموده این یک انور

خاک قم این کرده، از شرافت: جنّت             آب مدینه نموده آن یک: کوثر
زیبد اگر خاک قم ز «عرش» کند فخر              شاید که «لوح» را بیاید همسر

خاکی عجب خاک! آبروی خلایق               ملجأ بر مُسلم و پناه به کافر » (5)

1ـ ارشاد شیخ مفید با ترجمه، ج 2، ص 236.

2ـ بحارالانوار، علاّمه مجلسی، ج 43، ص 86.

3ـ حضرت معصومه فاطمه دوم، محمد محمدی اشتهاردی، ص 133؛ کریمه اهل بیت، علی اکبر مهدی پور، ص 63 ـ 64.

4ـ کریمه اهل بیت، مهدی پور، ص 43 ـ 45؛ حضرت معصومه فاطمه دوم محمد محمدی اشتهاردی، ص 140 ـ 141.

5ـ دیوان امام خمینی رحمه الله ، ص 257 ـ 253.

برگرفته از:

مبلغان ش 6