نکته ای از دعاهای روزانه ماه رمضان (روز بیستم)

روز بیستم :

اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ أَبْوَابَ الْجِنَانِ وَ أَغْلِقْ عَنِّی فِیهِ أَبْوَابَ النِّیرَانِ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِتِلاوَةِ الْقُرْآنِ یَا مُنْزِلَ السَّکِینَةِ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ

خدایا! در این ماه درهاى بهشتت را به رویم باز کن، و درهاى آتش دوزخ را به روزیم بربند، و به تلاوت قرآن موفقم بدار، اى فرو فرستنده آرامش در دل مؤمنان.

هم از آیات قرآن و هم از روایات به خوبى استفاده مى شود که بهشت درهائى دارد...

 ولى این تعدد درها نه به خاطر آن است که عده وارد شوندگان به بهشت آن گونه اند که اگر بخواهند از یک در وارد شوند تولید زحمت مى کند، و نه از جهت آن است که یکنوع تفاوت گروهى و طبقاتى وجود دارد، که هر گروهى موظفند از یک در وارد شوند، و نه براى نزدیکى و دورى راه است ، و نه به خاطر زیبائى و تنوع به خاطر کثرت درها! اصولا درهاى بهشت همانند درهاى دنیا که در مدخل باغها و قصرها و خانه ها میگذارند نیست .

بلکه این درها اشاره به اعمال و کارهائى است که سبب ورود به بهشت مى شوند. 

و لذا در پاره اى از اخبار مى خوانیم که :

بهشت درهائى به نامهاى مختلف دارد...

از جمله : درى دارد که به عنوان باب المجاهدین ! (در مجاهدان ) نامیده مى شود، و مجاهدان مسلح به همان سلاحى که با آن جهاد کردند از آن در وارد بهشت مى شوند و فرشتگان به آنها خوش آمد مى گویند!.

از امام باقر (علیه السلام ) در حدیثى مى خوانیم : 

و اعلموا ان للجنة ثمانیة ابواب عرض کل باب منها مسیرة اربعین سنة : 

بدانید که بهشت هشت در دارد که عرض هر درى از آنها به اندازه چهل سال راه است!.

این خود نشان مى دهد که (در) در این گونه موارد، مفهومى وسیعتر از آنچه در تعبیرات روزانه گفته مى شود دارد.

و جالب اینکه در قرآن مى خوانیم که جهنم « هفت » در دارد : لها سبعة ابواب - حجر 44) و طبق روایات بهشت داراى « هشت » در است ، اشاره به اینکه طرق وصول به سعادت و بهشت جاویدان از طرق وصول به جهنم بیشتر است ، و رحمت خدا بر غضب او پیشى مى گیرد : یا من سبقت رحمته غضبه - جوشن کبیر -

و جالبتر اینکه در مورد برنامه هاى «اولوا الالباب»در آیات فوق نیز اشاره به هشت برنامه شده بود که هر کدام از آنها در واقع درى از درهاى بهشت و طریقى براى وصول به سعادت جاودان است .

این آیات:

... إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ (19) الَّذِینَ یُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَلَا یَنْقُضُونَ الْمِیثَاقَ (20) وَالَّذِینَ یَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَیَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ (21) وَالَّذِینَ صَبَرُوا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِیَةً وَیَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّیِّئَةَ أُولَئِکَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ (22) جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهَا  - سوره رعد -

در حدیثى از پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) آمده است : 

من قرء سورة الملائکه دعته یوم القیامة ثلاثه ابواب من الجنة ان ادخل من اى الابواب شئت !: 

هر کس سوره فاطر را بخواند در روز قیامت سه در از درهاى بهشت او را به سوى خود دعوت مى کند که از هر کدام مى خواهى وارد شو!.

با توجه به اینکه مى دانیم درهاى بهشت همان عقائد و اعمال صالحى است که سبب وصول به بهشت مى شود، ممکن است این روایت اشاره به ابواب سه گانه اعتقاد به توحید، معاد و رسالت پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) باشد.

- تفسیر نمونه مقدمه سوره فاطر - 

در حدیثی از پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) مى خوانیم : 

الحوامیم سبع و ابواب جهنم سبع ، تجى ء کل حامیم منها فتقف على باب من هذه الابواب تقول اللهم لا تدخل من هذا الباب من کان یومن بى و یقرءنى 

سوره هاى حامیم هفت سوره اند و درهاى جهنم نیز هفت در است ، هر یک از حامیمها مى آید و در مقابل یکى از این درها مى ایستد و مى گوید خداوندا کسى را که به من ایمان آورده و مرا خوانده از این در وارد مکن ! 

- تفسیر نمونه در مقدمه سوره مؤمن (غافر) - 

در این آیه (76 غافر) باز به « ابواب جهنم ، درهاى دوزخ » برخورد مى کنیم .

آیا داخل شدن از درهاى دوزخ به این معنى است که هر گروهى از درى وارد مى شوند؟ یا یک گروه از درهاى متعدد مى گذرند؟ به این معنى که دوزخ همانند بعضى از زندانهاى وحشتناک و تو بر تو از بندها یا طبقات گوناگون تشکیل شده ، گروهى از گمراهان سرسخت باید از همه این طبقات بگذرند، و در « درک اسفل ، قعر جهنم » جاى گیرند!

شاهد این سخن حدیثى است که از امیر مؤمنان على (علیه السلام ) در تفسیر آیه لها سعة ابواب لکل باب منهم جزء مقسوم - حجر 34 - نقل شده که فرمود: 

ان جهنم لها سبعة ابواب ، اطباق بعضها فوق بعض ، و وضع احدى یدیه على الاخرى ، فقال هکذا!: 

جهنم هفت در دارد، هفت طبقه بعضى بالاى بعضى قرار گرفته ، سپس یکى از دستهاى خود را روى دیگرى قرار داد و فرمود اینچنین!.

در اینجا تفسیر دیگرى نیز وجود دارد که خلاصه اش این است (همان که در بالا بهش اشاره شد) :

درهاى جهنم - همانند درهاى بهشت - اشاره به عوامل گوناگونى است که انسان را به جهنم یا بهشت مى کشاند، هر نوع از گناهان ، و هر نوع از اعمال خیر، درى محسوب مى شود، در روایات اسلامى نیز به آن اشاره شده است ، مطابق این تفسیر عدد 7 براى (تکثیر) است نه (تعداد) و اینکه گفته مى شود بهشت داراى هشت در است اشاره به افزون بودن عوامل رحمت از عوامل عذاب و غضب است (دقت کنید). 

- تفسیر نمونه ذیل آیه 76 غافر -

+ جمع بندی من:

« 8 درب بهشت ، و 7 درب جهنم »

الف: به معنی درب های تو در تو باشد که برای بهشت حکم زینت دارد و برای جهنم حکم حصار به دلیل روایت امیرالمؤمنین (هرچند ایشان فقط از جهنم گفته بودند)

ب: به معنی تعدد ورودی ها باشد.

طبق این معنا ظاهر امر - به دلیل موارد مشابه - این است که عدد حقیقی نیست (واقعا 8 و 7 درب) بلکه فقط به تعدّد عوامل بهشت و جهنم اشاره دارد و اینکه اسباب بهشتی شدن بیش از اسباب جهنمی شدن است.