زن نمیخواى؟!!

مقدمه

در این مقاله مباحثی چون: تشویق به ازدواج، آثار آن، تسهیل در ازدواج و ویژگیهای زوجین را به صورت مختصر و با عنایت به برخی از آیات و روایات مورد بررسی قرار می‌دهیم. امید است با مطالعه این نوشته، انگیزه ما برای احیاء و ترویج ازدواجهای آسان، پربار، سالم و سازنده تقویت گردد.

تشویق خدا و رسول

قرآن کریم می‌فرماید: «وَأنْکِحُوا الاَْیامی مِنْکُم وَالصّالِحینَ مِنْ عِبادِکُم وَاِمائِکُم اِنْ یکُونُوا فُقراءَ یغْنِهِمُ اللّه ُ مِنْ فِضْلِهِ وَاللّه ُ واسِعٌ عَلیمٌ» (14) - سوره مبارکه نور -

«جوانان عزب خود و غلامان و کنیزان شایسته تان را همسر دهید. اگر تنگدست باشند، خداوند از فضل خود توانگرشان کند که او وسعت بخش و داناست.»

مرد و زن با توجه به نیازهای روحی، عاطفی، جسمی و جنسی‌ای که دارند، مکمل یکدیگرند و برای داشتن زندگی گوارا و سعادتمند، جفت شدن و در کنار یکدیگر قرار گرفتنِ این دو، اجتناب ناپذیر است.

تنها شیوه‌ای که هر یک از زن و مرد می‌توانند با آن دیگری را به بهترین وجه، تکمیل کنند و به خواسته‌های روحی و روانی همدیگر پاسخ مناسب بدهند، ازدواج است. از اینرو، در نزد خداوند بهترین و محبوب‌ترین بنیان و سازه که دربردارنده شرط اساسی سعادت بشر است، همین ازدواج می‌باشد.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله در این باره می‌فرماید: «ما بُنِی فِی الاِْسْلامِ بِناءٌ اَحَبَّ اِلَی اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ، وَاَعَزَّ مِنَ التَّزْویجِ؛ (2) در اسلام هیچ بنایی ساخته نشده که نزد خدای عزوجل محبوب‌تر و ارجمندتر از ازدواج باشد.»

ازدواج در جوانی

پیامبر مکرم اسلام صلی الله علیه و آله در مورد ازدواج در ایام جوانی چنین فرموده است: «اَیمَا شابٌ تَزَوَّجَ فِی حِداثَةِ سِنِّهِ عَجَّ شَیطانُهُ: یا وَیلَه! عَصِمَ مِنّی دِینَهُ؛ (3) هرگاه شخصی در سنین جوانی ازدواج کند، شیطانِ او فریاد می‌زند: وای بر من! دینش را از گزند من حفظ کرد.»

دستورات دین اسلام متناسب با خواسته‌های فطری انسان می‌باشد و از طرفی ازدواج همان طور که گفته شد، بسیاری از نیازهای درونی انسان را جوابگوست. بنابراین، کسی که همسر اختیار می‌کند، در واقع زمینه مساعدی برای پذیرش دستورات مناسب با فطرت را فراهم کرده است و به مراتب راحت‌تر می‌تواند طبق اوامر دینی عمل کرده و با فرامین الهی خود را وفق دهد. این مطلب در مورد کسانی که تازه به سنّ جوانی وارد شده اند، بیشتر صدق می‌کند؛ زیرا یک جوان در اوج هیجانات و احساسات قرار دارد و همین مسئله به شدت او را به خود مشغول می‌کند و تا این حالت تعدیل نشود و تسکین نیابد، کمتر به امور دینی توجه نشان می‌دهد. ازدواج در این سن برای او بسیار مهم و کارگشا خواهد بود؛ چرا که سبب می‌شود احساسات و عواطف او متعادل شده و ندای فطری‌اش را که هماهنگ با فرامین الهی است، به راحتی بشنود و با آسایش خاطر به او پاسخ مناسب بدهد و بدین ترتیب، دین و ایمان خود را از گزند شیطان حفظ کند.

خوش‌بینی در امر ازدواج

امام صادق علیه السلام در خصوص داشتن امید به فضل الهی در امر ازدواج می‌فرماید: «مَنْ تَرَکَ التَّزْویجَ مَخافَةَ الْفَقْرِ فَقَدْ اَساءَ الظَّنَّ بِاللّه ِ عَزَّوَجَلَّ. اِنِّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ (4) یقُولُ: «اِنْ یکُونُوا فُقَراءَ یغْنِهُمُ اللّه ُ مِنْ فَضْلِهِ»؛

هر که از ترس تهیدستی ازدواج نکند، به خدای متعال گمان بد برده است. خداوند عزوجل می‌فرماید: «اگر تهیدست باشند خداوند از فضل خود توانگرشان می‌سازد.»

خداوند تبارک و تعالی وعده داده است که اگر کسی ازدواج کرد و فقیر بود، او را بی نیاز می‌کند. از آنجایی که وعده خداوند حق است، تنها، کسی از ترس فقر و نادار شدن ازدواج نمی‌کند که به وعده‌های پروردگار بدبین و بدگمان است. البته وعده خداوند وقتی محقق می‌شود که انسان برای کسب و کار و به دست آوردن روزی تلاش کند و معمولاً به طور طبیعی یک جوان پس از ازدواج، مسئولیت بیشتری در قبال خود و همسرش احساس می‌کند و همین سبب می‌شود تا بر کار و تلاش خود بیفزاید.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «مَنْ تَرَکَ التَّزْویجَ مَخافَةَ الْعَیلَة فَلَیسَ مِنّا؛ (5) هر که از ترس تنگدستی ازدواج نکند، از ما نیست.»

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام، نهایت خوش بینی و حُسن ظنّ را به وعده‌های الهی داشته اند. بنابراین، کسانی که خود را مسلمان و پیرو آن بزرگواران می‌دانند، لازم است حسّ خوش بینی به آیات و کلمات باری تعالی و امید به فضل و عنایت حق را در خود تقویت نمایند و اگر کسی با وجود وعده خداوند متعال، باز از ترس تنگدستی، ازدواج را ترک کند، طبق فرمایش رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله بر صراط مستقیم ایشان گام ننهاده است و در شمار پیروان آن بزرگواران نیست.

آثار ازدواج

1. حفظ دین

پیامبر ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله یکی از آثار ازدواج را چنین برمی شمارد: «مَنْ تَزَوَّجَ فَقَدْ اَحْرَزَ شَطْرَ دینِهِ فَلْیتَّقِ اللّه َ فی شَطْرِ الثّانی؛ (6) کسی که ازدواج می‌کند، نیمی از دینش را حفظ کرده است. پس برای احراز نیم دیگر باید تقوای الهی را پیشه کند.»

کسی که ازدواج می‌کند، راحت‌تر می‌تواند غرایز جنسی خود را کنترل کند و این عاملی را که قادر است مانع انجام فرایض و موجب اشتغال فکری و روانی او گردد، از سر راه بردارد. در عین حال، باید به این نکته توجه داشت که ازدواج یک علت تامّه برای دینداری نیست؛ بلکه زمینه مناسبی برای حفظ و استمرار دینداری است و یک جوان می‌تواند با استفاده از شرایط مساعدی که در اثر ازدواج برایش فراهم آمده، تلاش کند تا دین خود را حفظ و کامل کند.

2. یاری خداوند

رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «حَقٌّ عَلَی اللّه ِ عَوْنُ مَنْ نَکَحَ اِلْتِماسَ الْعِفافِ عَمّا حَرَّمَ اللّه ُ؛ (7) هر که به منظور پاک نگه داشتن خود از آنچه خداوند حرام کرده است ازدواج کند، بر خداست که او را کمک کند.»

کسی که نیازهای جنسی خود را از طریق حلال که همانا ازدواج است برآورده کند و این سبب شود تا در این خصوص، مرتکب حرام نشود، خدای تعالی بر خود لازم دانسته که او را یاری کند؛ ولی این تضمین الهی شامل کسی که پس از ازدواج هم درصدد انجام اعمال نامشروع است و یا به انگیزه‌های غیرالهی مانند: رسیدن به مال و منالِ طرف مقابل و یا فخرفروشی و مباهات ازدواج می‌کند، نمی‌شود.

3. ایجاد مودّت و محبّت

خداوند متعال در بیان آثار سازنده پیوند زناشویی می‌فرماید: «وَمِنْ آیاتِهِ اَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ اَنْفُسِکُمْ اَزْواجا لِتَسْکُنُوا اِلَیها وَجَعَلَ بَینَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً اِنَّ فی ذلِکَ لاَآیاتٍ لِقَوْمٍ یتَفَکَّروُنَ»؛ (8)

«از نشانه‌های او این است که برای شما از خودتان جفتهایی آفریده، تا به سوی آنها آرام گیرید و میانتان دوستی و مهربانی نهاد. همانا در اینها نشانه‌هایی است برای مردمی که می‌اندیشند.»

پس از گذشت مدت کوتاهی از ازدواج، چنان علقه و وابستگی بین زن و شوهر به وجود می‌آید که در بیشتر موارد، هر یک از آنان، همسرش را بر خود مقدم می‌دارد و حاضر است خود متحمل رنج و آسیب شود؛ ولی همسرش از رنج و زحمت در امان باشد. از اینرو، استعدادهای درونی زوجین در خصوص دوستی و محبت نمودن به یکدیگر کاملاً شکوفا شده و روز به روز رشد می‌کند؛ مرد با بیان مطالبی که در طول روزمایه نگرانی او شده و یا درد دل با همسرش، آرامش پیدا می‌کند و با شنیدن درد دلهای طرف مقابل، سعه صدر می‌یابد و این چنین، اگر هر دو سعی در حذف امور اختلاف انگیز و جزئی نمایند و گذشت را پیشه کنند، به مرور بر این حس دوستی و محبّت افزوده می‌شود و اساس و پایه بنای خانواده محکم می‌گردد.

4. فزونی روزی و نیکویی اخلاق

رسول اکرم صلی الله علیه و آله در بیان یکی دیگر از فواید ازدواج می‌فرماید: «زَوِّجُوا اَیاماکُم، فاِنَّ اللّه َ یحْسِنُ لَهُمْ فی اَخْلاقِهِم وَیوَسِّعُ لَهُمْ فِی اَرْزاقِهِم وَیزیدُهُم فِی مُرُوّاتِهم؛ (9)

جوانهایتان را زن دهید؛ زیرا با این کار خداوند اخلاق آنها را نیکو می‌گرداند و روزیهایشان را زیاد می‌کند و بر جوانمردیهای آنان می‌افزاید.»

شخص متأهل احساس مسئولیت بیشتری کرده و بر فعالیتش می‌افزاید. به همین جهت، رزق و روزی بیشتری عایدش می‌شود. همچنین با ارضای مشروع غرایز جنسی به نوعی خود را تخلیه می‌کند و در اثر آن، آرامش و خلق و خوی نیک می‌یابد. همه این مواهب و آثار را خداوند متعال در امر ازدواج قرار داده است و خودداری از ازدواج و یا غفلت از آن به دلایل واهی، انسان را از دست یابی به این نعمات و برکات محروم می‌کند. بسیاری از جوانان، به بهانه اینکه شرایط ازدواج بسیار سخت شده است، در سنین جوانی مبادرت به این کار نمی‌کنند. به همین دلیل، سنّ ازدواج بالا رفته و اگر این روند پیش برود، به جایی می‌رسد که عده‌ای، به طور کلی از ازدواج صرف نظر می‌کنند و سیر تخلفات و ارتکاب محرمات روز به روز فزونی می‌یابد.

تسهیل در ازدواج

1. پاداش مساعدت در امر ازدواج

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «مَنْ زَوَّجَ اَخاهُ الْمُؤْمِنَ اِمْرَأَةً یأْنَسُ بِها وَتَشُدُّ عَضُدَهُ وَیسْتَریحُ اِلَیها، زَوَّجَهُ اللّه ُ مِنَ الْحُورِ الْعِین وَآنَسَهُ بِمَنْ اَحَبَّهُ مِنَ الصِّدّیقینَ مِنْ اَهْلِ بَیتِهِ وَاِخوانِهِ وَآنَسَهُمْ بِه؛ (10) هر که برادر مؤمن خود را زن دهد تا با او انس گیرد و به وسیله او بازویش محکم شود و به سوی او آسایش یابد، خداوند او را از حورالعین بهشت زن دهد و با هر یک از صدیقان خانواده و برادرانش که دوست داشته باشد، همدمش کند و آنان را با وی انس و الفت دهد.»

حضرت صادق علیه السلام نیز در این باره می‌فرماید: «مَنْ زَوَّجَ اَعْزَبا کانَ مِمَّنْ ینْظُرُ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ اِلَیه یومَ الْقِیامَةِ؛ (11) هر که عَزَبی را زن دهد، از جمله کسانی است که خداوند عزّوجل در روز قیامت به او نظر می‌افکند.»

هر کس تسهیلاتی را برای ازدواج برادر مؤمنش فراهم آورد؛ مثلاً دختر خود را به آسانی و بدون سختگیری به ازدواج جوانی در بیاورد و یا اگر وسعش می‌رسد، در جهت فراهم شدن مقدمات ازدواج پسر و دختری از بذل مال دریغ نکند و بالاخره هر کاری که از دستش برمی آید، انجام دهد تا یک ازدواج سالم صورت گیرد، چنین کسی اجر و پاداش این احادیث شریفه شامل حالش می‌شود و از رحمت الهی برخوردار خواهد بود.

2. گناه سخت گیری

رسول اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «مَنْ بَلَغَ وَلَدُهُ النِّکاحَ وَعِنْدَهُ ماینْکَحُهُ، فَلَمْ ینْکَحْهُ ثُمَّ اَحْدَثَ حَدَثا فَالاِثْمُ عَلَیه؛ (12) هر کس فرزندش به حدّ ازدواج برسد و او هم بتواند زمینه ازدواجش را فراهم کند؛ ولی او را زن ندهد و فرزندش گرفتار گناه گردد، گناه فرزند بر عهده اوست.»

گاهی پدر با آنکه می‌تواند برای پسرش همسر اختیار کند، بهانه می‌آورد که او هنوز خیلی جوان است و یا باید ادامه تحصیلات بدهد و یا تا وقتی که از نظر مالی به جایی نرسیده و نتوانسته روی پای خود بایستد، خبری از ازدواج نیست. و یا پدر دختر می‌گوید که دخترم کم سنّ و سال و کم تجربه است یا فعلاً باید در خانه بماند و کمک مادرش باشد یا باید تحصیلاتش را ادامه دهد و یا تا وقتی شوهرِ متمکن و متمول برایش نیامده و خواستگارش دارای شغل و تحصیلات عالی نباشد، نباید شوهر کند. چنین والدینی که با بهانه‌هایی از این قبیل، در تزویج پسر یا دخترشان کاهلی و تعلّل می‌نمایند، مشمول این حدیث می‌شوند و هر گناهی که این پسر یا دختر به دلیل ازدواج نکردن مرتکب شوند، در آن شرکت دارند.

3. وساطت در ازدواج

امام علی علیه السلام در فضیلت وساطت برای شکل گیری ازدواج می‌فرماید: «اَفْضَلُ الشَّفاعَةِ اَنْ یشْفَعَ بَینَ اثْنَینِ فِی نِکاحٍ حَتّی تَجْمَعَ شَمْلَهُما؛ (13) بهترین وساطت این است که [انسان] میان دو نفر در امر ازدواج وساطت کند تا سر و سامان بگیرند.»

اگر شخصی متمول است به وسیله مالش، و اگر کسی زبانش نرم است، به کمک گفتار شیرین و بیانش، و اگر کسی صاحب نفوذ و وجهه در بین مردم است، با اعتبار و نفوذش لازم است که در این امر خیر وساطت کند که بهترین شفاعت و واسطه گری است؛ چون نتیجه آن حفظ دین جوانان و صیانت یافتن آنها از گناه می‌باشد.

4. خواستگاری آسان

رسول خدا صلی الله علیه و آله در این باره می‌فرماید: «اِنَّ مِنْ یمْنِ الْمَرْأَةِ تَیسِیرَ خِطْبَتِها وَتَیسِیرَ صِداقِها و...؛ (14) از میمنت [و خجستگی] زن این است که راحت خواستگاری شود و کابینش (مهریه اش) سبک باشد....»

خواستگاری آسان و راحت یعنی اینکه مسائلی مانند: پرداخت شیربها، مهریه‌های سنگین، خرید سنگین، هزینه‌های چشم و هم چشمی، برگزاری مراسم پرخرج، قرار دادن شرایط دشوار و اموری از این دست مطرح نشود تا یک زن با میمنت و مبارکی وارد منزل همسرش شود و زندگی توأم با محبت و آسایش فکری و روحی را آغاز نمایند.

مهریه

1. بهترین مهریه

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بهترین مهریه‌ها را چنین معرفی می‌کند: «خَیرُ الصِّداقِ اَیسَرُهُ؛ (15) بهترین مهریه، سبک‌ترین آن است.»

2. مهریه زیاد

امام صادق علیه السلام در این مورد می‌فرماید: «اَمّا شُؤْمُ الْمَرْأَةِ فَکَثْرَةُ مَهْرِها وَعُقُوقُ زَوْجِها؛ (16) شومی [و ناخجستگی [زن، زیاد بودن مهریه او و نافرمانی از شوهرش می‌باشد.»

رسول خدا صلی الله علیه و آله نیز در خصوص آثار سوء مهریه زیاد می‌فرماید: «تَیاسَرُوا فِی الصِّداقِ، فاِنَّ الرَّجُلَ لَیعْطِی الْمَرأَةَ حَتّی یبْقی ذلِکَ فِی نَفْسِهِ عَلَیها حَسیکَةً؛ (17)

در مورد مهریه آسان بگیرید؛ زیرا مرد مهریه [سنگین] زن را می‌دهد؛ امّا در دلش نسبت به او کینه و دشمنی به وجود می‌آید.»

بعضی از خانواده‌ها به خیال خودشان برای اینکه پایه‌های زندگی را برای دخترشان محکم کنند و داماد، هوس نکند دختر را طلاق دهد، سعی می‌کنند تا می‌توانند مهریه را دست بالا بگیرند. در حالی که ناخواسته با همین عملِ خود به نحوی بنیان زندگی فرزندشان را متزلزل می‌کنند؛ زیرا آن امری که سبب استحکام و استقرار کانون خانواده می‌شود، مهریه سنگین نیست؛ بلکه وجود صفا و محبت و دوستی بین زوجین است. همان طور که در این حدیث شریف خواندیم که مهریه زیاد در دل مرد ایجاد کینه و دشمنی می‌کند و همین امر، سبب از بین رفتن محبت و تزلزل زندگی آنان می‌گردد.

از کج فهمیهای دیگری که برخی در حق این سنّت اسلامی روا می‌دارند آن است که گاهی مهریه زیاد را برای چشم و هم چشمی و یا اینکه در بین خانواده ما چنین مرسوم است، مطرح می‌کنند. بدیهی است که این گونه آداب و رسوم نیز برخلاف فلسفه ازدواج است.

از اثرات سوء دیگر مهریه سنگین این است که مجلس خواستگاری به مجلس چانه زدن برای بالا یا پایین آوردن مهریه، مبدل می‌شود که این عمل در شأن یک دختر نیست و ارج و ارزشش ضایع می‌شود؛ زیرا در این حالت، با زن به صورت یک کالا برخورد می‌شود و این درست برخلاف تصور آن خانواده‌ای است که می‌پندارد با سنگین گرفتن مهریه، ارزش و اعتبار دخترش را بالا برده و او را در بین دیگران سربلند کرده است.

باید توجه داشت که وقتی در مورد مهریه که سنتی الهی می‌باشد، این قدر سفارش به سبکی و آسانی شده است، به طریق اولی باید در سنّتهای عرفی و اجتماعی خود مانند: برگزاری مجالس یا خرید طلا و البسه سبک گرفته و این امور را دشوار نگیریم تا بتوانیم در رسیدن به هدف ازدواجِ آسان و گرایش جوان به ازدواج، موفق باشیم.

ویژگیهای داماد

1. تدین و امانتداری

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «اِذا جاءَکُم مَنْ تَرْضَوْنَ دینَهُ وَامانَتَهُ یخْطُبُ (اِلَیکُم) فَزَوِّجُوهُ، اِنْ لاتَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی الاَْرْضِ وفسادٌ کبیرٌ؛ (18)

هرگاه کسی [به خواستگاری] نزد شما آمد و دینداری و امانتداری او را پسندیدید، به او زن دهید. اگر چنین نکنید، در روی زمین تبهکاری و فساد بسیار پدید خواهد آمد.»

2. اخلاق نیک

امام رضا علیه السلام در خصوص ویژگی داماد خوب می‌فرماید: «اِنْ خَطَبَ اِلَیکَ رَجُلٌ رَضیتَ دینَهُ وخُلُقَهُ فَزَوِّجْهُ وَلایمْنَعْکَ فَقْرُهُ وفاقَتُهُ، قالَ اللّه َ تَعالی: «اِنْ یکُونُوا فُقَراءَ یغْنِهِمُ اللّه ُ مِنْ فَضْلِهِ...» ؛ (19)

اگر مردی نزد تو به خواستگاری آمد و دین و اخلاق او را پسندیدی، به وی زن بده و فقر و ناداریش مانع تو [از این کار] نشود. خدای متعال فرموده است: «اگر تهیدست باشند، خداوند از فضل [و کرم] خود آنان را توانگر کند.»

داشتن ثروت و دارایی شرط اساسی و لازم برای خواستگاری نیست. مرد هر چند فقیر باشد، تدینش به او اجازه نمی‌دهد که تنبل و غیرفعّال باشد. از اینرو، برای کسب روزی فعالیت و تلاش می‌کند و از طرف دیگر، خداوند تبارک و تعالی هم وعده داده است که آنها را با فضل خودش غنی و بی نیاز کند.

آنچه که برای یک زندگی سالم و باصفا، لازم و حتمی می‌باشد، تدین و اخلاق نیکوست. دیانت و اخلاق پسندیده است که سبب پایداری کانون گرم خانواده می‌شود و همین دینداری و تخلّق به اخلاق نیک است که موجب می‌گردد مرد نسبت به همسرش با گذشت، انصاف، عدالت و مروّت رفتار کند. و همین تعهد دینی و تقید اخلاقی است که وجودش در خانواده منشاء پرورش فرزندانی متدین، با اخلاق، پاک و مفید برای خود و جامعه و همچنین مایه عزّت و سربلندی برای خانواده می‌شود.

3. تقوای الهی

امام حسن علیه السلام به مردی که با ایشان درباره ازدواج دختر خود مشورت کرد، فرمود: «زَوِّجْها مِنْ رَجُلٍ تَقِّی، فاِنَّهُ اِنْ اَحَبَّها اَکْرَمها واِنْ اَبْغَضَها لَمْ یظْلِمْها؛ (20) او را به مردی باتقوا شوهر ده؛ زیرا اگر دختر تو را دوست داشته باشد، گرامی‌اش می‌دارد و اگر دوستش نداشته باشد، به وی ستم نمی‌کند.»

مرد باتقوا براساس صفای درونی خویش، دوست داشتنش از صمیم قلب است و همسرش را صرفا به خاطر جمالش یا مالش و یا انگیزه‌های ظاهری و مادی دوست نمی‌دارد. از اینرو، او را به واقع گرامی می‌دارد و احیانا اگر همسرش، فاقد کمالات انسانی و یا اخلاق الهی باشد و گاهی بنای اذیت و آزار را بگذارد و کاری کند که خود را از چشم شوهر بیندازد، مردِ باتقوا که به نور ایمان آراسته است، درصدد تلافی، آزار و ستم به وی برنمی آید. پس در هر حال، بهترین مردی که می‌توان با آسودگی خاطر، به او زن داد، مرد باتقواست.

ویژگیهای عروس

1. تدین

رسول اکرم صلی الله علیه و آله در بیان ویژگیهای زن و برترین معیار در انتخاب همسر می‌فرماید: «تُنْکَحُ الْمَرْأَةُ عَلی اَرْبَعِ خِلالٍ: عَلی مالِها، وَعَلَی دینِها، وَعَلی جَمالِها، وَعَلی حَسَبِها وَنَسَبِها، فَعَلَیکَ بِذاتِ الدّینِ؛ (21)

با زن به خاطر چهار چیز ازدواج می‌شود: مال و ثروتش، دینداریش، زیبایی‌اش و اصل و نسب و خانواده اش. پس بر توست که با زن متدین ازدواج کنی.»

داماد برای برگزیدن همسر مناسب باید ملاک تدین را در زن لحاظ کند؛ زیرا آن چیزی که مایه گرمی و نشاط زندگی و الفت میان زوجین است، دوست داشتن از صمیم قلب، بدون در نظر گرفتن انگیزه‌های مادی و ظاهری است.

بر این اساس، اگر زن را به خاطر مال و ثروتش برگزیند، به محض اینکه زن متوجه شود مَرد با این انگیزه با او ازدواج کرده است، صفا و گرمی و الفتی که بین این دو باید باشد دچار مشکل شده، گاهی قلبِ زن مملو از کینه و کدورت نسبت به همسرش می‌شود و بدین سان، هر طور شده به او اجازه رسیدن به اهداف مالی‌اش را نمی‌دهد و زندگی مشترکشان یا قطع می‌شود و یا در صورت تداوم، بسیار بی روح، سرد و نفرت آمیز خواهد بود.

اگر زن را فقط به لحاظ زیبایی‌اش برگزیند، پس از مدتی دیدار یک چهره زیبا برایش عادی و کم جاذبه می‌شود و چنانچه این زنِ زیبا فاقد تدین و اخلاق نیکو و یا احیانا دارای رذایل اخلاقی باشد، همین چهره زیبا برای مرد مایه دردسر می‌شود؛ زیرا پیوسته نظر مردان نامحرم را به خود جلب می‌کند و غیر از رنج و آزار برای شوهرش چیزی به ارمغان نمی‌آورد و به تدریج به جایی می‌رسد که نه تنها زیبایی او برایش لذت بخش نیست؛ بلکه ملالت آور است و این جاست که دیگر انگیزه‌ای برای ادامه زندگی، در خود نمی‌بیند.

و اگر زن را تنها برای اصل و نسبش انتخاب کند، چنانچه منظور از اصل و نسب و خانواده، اصالت و بزرگواری و تشخص آنها باشد، در صورتی مطلوب است که این اصالت و سلسله نیکو ادامه یابد و این دختر هم بهره‌ای از آن برده و توأم با آن، دیندار باشد. و گرنه اگر نصیبی از آن تشخّص و بزرگ منشی نبرده باشد، هیچ ارزشی ندارد.

بنابراین، اگر منظور از اصل و نسب، صرفا برخورداری از سلسله خانوادگی معروف و سرشناس از حیث امور دنیوی و ظاهری باشد، در این صورت از آنجایی که زن متدین نیست، کمترین مفسده و مشکلی که برای مرد به وجود می‌آورد این است که گاه و بی گاه، اجداد و سلسله خود را به رُخ مرد کشیده و او را در مواقع و مواضع مختلف تحقیر می‌کند و به خاطر نداشتن روحیه تواضع و فروتنی نمی‌تواند کانون خانواده را گرم نگه دارد و به هر حال، معروفیت و مشهوریت خانواده زن به رونق زندگی مشترک، کمکی نخواهد کرد؛ بلکه در بسیاری از اوقات مانع بزرگی برای ایجاد دوستی و الفت بین زوجین خواهد شد.

و امّا اگر جوان، همسرش را براساس تدین و اخلاقش برگزیند، از آنجایی که این زن، زیبایی باطنی و درونی دارد، هر روز که از زندگی مشترک آنها سپری می‌شود، نه تنها این جاذبه و زیبایی برای مرد عادی و خسته کننده نمی‌شود؛ بلکه روز به روز بیشتر شیفته اخلاق او شده و به تدریج علاقه و وابستگی‌اش به او افزون می‌گردد؛ چرا که این جذّابیت باطنی، ویژگی و خاصیتی است که خداوند متعال در انسان دیندار و صاحب اخلاق نیکو قرار داده است. در بسیاری از موارد، یک زنِ دیندار و متخلق به اخلاق شایسته، چنان مرد را به خود علاقه مند می‌کند که حتی اگر بهره‌ای از زیبایی ظاهری و یا اصل و نسب و یا مال و منال هم نداشته باشد، مرد همچنان او را از صمیم قلب دوست می‌دارد و از هر نوع فداکاری و از خودگذشتگی نسبت به او دریغ نمی‌ورزد. بدیهی است که این نوع زندگی مشترک، چقدر برای زوجین، مستحکم و شیرین است و در این محیط سرشار از صمیمیت و معنویت فرزندان صالح و مفیدی پرورش خواهند یافت.

2. شایستگی

پیامبر ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «خَیرُ مَتاعِ الدُّنْیا اَلْمَرْأَةُ الصّالِحَةُ؛ (22) بهترین متاع [و بهره] دنیا، زن صالح است.»

همچنین آن حضرت صلی الله علیه و آله فرمود: «مِنْ سَعادَةِ الْمَرْءِ اَلزَّوْجَةُ الصّالِحَةُ؛ (23) از خوشبختی مرد، داشتن همسر شایسته است.»

امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «... خِصالٌ مَنْ فَقَدَ واحِدَةً مِنْهُنَّ لَمْ یزَلْ ناقِصُ الْعَیشِ، زایلُ الْقَلْبِ، مَشْغُولُ الْقَلْبِ. فَاَوَّلُها صِحَّةُ الْبَدَنِ وَالثّانِیةُ اَلاَْمْنُ وَالثّالِثَةُ اَلسِّعَةُ فِی الرِّزْقِ وَالرّابِعَةُ اَلاَْنیسُ الْمُوافِقُ. قُلْتُ: ومَا الاَْنیسُ الْمُوافِقُ؟ قالَ: اَلزَّوْجَةُ الصّالِحَةُ وَالْوَلَدُ الصّالِحُ والْجَلیسُ الصّالِحُ؛ (24)

چند چیز است که هر کس یکی از آنها را نداشته باشد، زندگی‌اش ناقص و دلش نابود و قلبش مشغول است: سلامتی، امنیت، گشایش در روزی و انیس موافق.

[راوی می‌گوید:] عرض کردم: منظور از انیس موافق چیست؟ فرمود: همسر صالح، فرزند صالح و همنشین صالح.»

همسر صالح، خود را با شرایط مختلفِ زندگی مشترک وفق می‌دهد؛ زمانی که وضعیت مرد از نظر مالی مساعد است، با اسراف و ریخت و پاش، آتش به مال او نمی‌زند و هنگامی که مرد در کمبود مالی قرار دارد، او را جهت تأمین خواسته هایش تحت فشار قرار نمی‌دهد و هرگز زبان به گله، شکایت، طعنه و تحقیر مرد نمی‌گشاید؛ بلکه با قناعت و صبوری در تمامی فراز و نشیبهای زندگی همراه او و مایه دلگرمی‌اش خواهد بود؛ هنگامی که مرد خوشحال و مسرور است، او را همراهی و هم نوایی کرده و عیش و خوشی مشروع او را به هم نمی‌زند و هرگاه مرد عصبانی و ناراحت است، در مدارا با او و تسکین آلام و فرو نشاندن خشمش سعی بلیغ می‌نماید؛ درد دلهای مرد را گوش می‌کند و رازها و اسرار او و خانواده‌اش را حفظ می‌نماید؛ در قبال پیمان زناشویی، تعهد بسیار محکم و قوی دارد و در پرورش فرزندانِ صالح و مفید کوشاست و احترام مرد را در خانواده و نزد دیگران کاملاً نگه می‌دارد.

بدیهی است که چنین زنی بهترین متاع و بهره دنیاست و مردی که چنین زنی دارد، سعادتمند و خوشبخت است و طعم واقعی زندگی را می‌چشد.

3. پاک بودن خانواده

روایت است که رسول اکرم صلی الله علیه و آله در حالی که مردم را مورد خطاب قرار داده بود، فرمود: «اِیاکُم وَخَضْراءَ الدَّمَنِ، قِیلَ یا رَسُولَ اللّه ِ، وَما خَضْراءُ الدَّمَنِ؟ قالَ: اَلْمَرْأَةُ الْحَسناءُ فِی مَنْبَتِ السُّوءِ؛ (25)

از خضراء الدمن (گیاه روئیده در خرابه) بپرهیزید. گفته شد:‌ای رسول خدا! خضراء الدّمن چیست؟ فرمود: زن زیبارویی که در خانواده‌ای فاسد رشد کرده است.»

خانواده محیطی است که اثرات تربیتی منفی و مثبت آن بر اعضایش در بسیاری از موارد، اجتناب ناپذیر است. از اینرو، دختری که در خانواده‌ای فاسد پرورش یافته، در موارد زیادی تابع آن شرایط بوده و شخصیت او مطابق آن فضا شکل می‌گیرد، مگر در موارد استثنایی که این موارد هم باید با تحقیق کامل و دقیق، احراز و روشن شود. در صورتی که جوانی به صرف اینکه فلان دختر زیباست، فریفته شود و شرایط دیگر از جمله تدین و شایستگی زن را نادیده بگیرد، چنانچه این دختر در خانواده‌ای بد رشد کرده باشد، همان ظاهر فریبنده و زیبا، مایه جلوه گری زن برای دیگران و موجب دردسر و سرافکندگی مرد خواهد شد و چنان زندگی را بر او سخت و تلخ می‌کند که آرزو می‌نماید‌ای کاش هیچ گاه ازدواج نکرده بود. ولی مشکلات این زندگی به همین جا ختم نمی‌شود؛ زیرا چنین زنی قرار است که فرزندان خود را سرپرستی و تربیت کند. معلوم است که کودکانِ معصوم این خانواده تحت چنین شرایطی چگونه پرورش می‌یابند...

منبع:
سایت ائمه جمعه