علت نامگذاری « شب قدر » به قدر

چرا شب قدر به این نام نامگذاری شده؟!

1 - شب قدر به این جهت « قدر » نامیده شده که جمیع مُقدَّرات بندگان در تمام سال در آن شب تعیین مى شود.

شاهد این معنى سوره دخان است که مى فرماید: إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةٍ مُبَارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ (3) فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ (4): ما این کتاب مبین را در شبى پر برکت نازل کردیم ، و ما همواره انذار کننده بوده ایم ، در آن شب که هر امرى بر طبق حکمت خداوند تنظیم و تعیین مى گردد .

این بیان هماهنـگ با روایات متعددى است که مى گـوید: در آن شب ، مقدرات یکسال انسانها تعیین مى گردد، و ارزاق و سرآمد عمرها، و امور دیگر، در آن لیله مبارکه تفریق و تبیین مى شود.

البته این امر هیچگونه تضادى با آزادى اراده انسان و مساءله اختیار ندارد، چرا که تقدیر الهى به وسیله فرشتگان بر طبق شایستگیها و لیاقتهاى افراد، و میزان ایمان و تقوى و پاکى نیت و اعمال آنها است .

یعنى براى هر کس آن مقدر مى کنند که لایق آن است ، یا به تعبیر دیگر زمینه هایش از ناحیه خود او فراهم شده ، و این نه تنها منافاتى با اختیار ندارد و بلکه تأکیدى بر آن است .

2 - بعضى نیز گفته اند آن شب را از این جهت « شب قدر » نامیده اند که داراى قدر و شرافت عظیمى است .

نظیر آنچه در آیه 74 سوره حج آمده است مَا قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ (74) آنها قدر خداوند را چنان که باید نشناختند.

3 - گـاه نیز گـفته اند به خاطر آن است که قرآن با تمام قدر و منزلتش بر رسول والا قدر، و به وسیله فرشته صاحب قدر نازل گردید.

4 - یا اینکه شبى است که مقدَّر شده قرآن در آن نازل گردد.

5 - یا اینکه کسى که آن شب را احیاء بدارد صاحب قدر و مقام و منزلت مى شود.

6 - یا اینکه در آن شب ، آنقدر فرشتگان نازل مى شوند که عرصه ی زمین بر آنها تنگ مى شود، چون تقدیر به معنى - تنگ گرفتن نیز آمده است مانند: وَمَنْ قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ ... (طلاق - 7) و هرکه روزی بر او تنگ شده ...

جمع میان تمام این تفسیرها در مفهوم گسترده (لیلة القدر) کاملا ممکن است هر چند تفسیر اول از همه مناسب تر و معروف تر است .

منبع:

تفسیر نمونه 

ذیل تفسیر سوره قدر

در واقع « قدر » سه معنا دارد:

1 - تقدیر و تعیین ( که قول 1 و 4 ناظر به آن است )

2 - قدر و منزلت و مقام ( که قول 2 و 3 و 5 بر آن مبناست )

3 - تنگی ( که با قول 6 متناسب است )