پایگاه خبری تحلیلی «پارس»-
دست خانواده را گرفته اید و برای خرید یا پیاده روی، به خیابان های شهر سری زده اید به این امید که همه جا امن و امان است اما گاهی بخشی از حلقه امنیت جامعه که می توان آن را امنیت روانی یا بصری نامید، مفقود است و احساس خوب حضور در جامعه را خدشه دار می کند.
چون در خیابان، مغازه، پارک، سینما و... با مردان و پسران جوانی مواجه می شوید که هر لحظه ممکن است شلوارشان از پایشان بیفتد! یا تی شرت هایی به تن دارند که با هر خم و راست شدنی بخشی از بدن آن ها نمایان می شود!
و خلاصه پوشششان به عنوان رفتاری که مرز آزادی دیگران را مخدوش می کند، زننده و نامناسب است.
لازم نیست دیگرانی باشند که با دیدن آن پوشش به گناه بیفتند.
گاهی خانواده ها، اعم از مرد و زن و دختر خانواده و... با دیدن چنین آدم هایی احساس بدی پیدا می کنند که ترکیبی است از ناامنی و گاهی چندش.
این مردان و پسران جوان فراموش می کنند که پوشش مناسب فقط برای خانم ها نیست و گرمای تابستان هم دلیل کافی محسوب نمی شود که هر جور خواستند به خیابان بیایند.
طبیعتاً مصادیق ساده ای مثل تی شرت و شلوار جین و... منظور ما از بد پوششی آقایان نیست، شاید کسی با پیراهن آستین بلند اما یقه خیلی باز، باعث ناراحتی دیگران شود.
این خودنمایی ها می تواند دلایل زیادی داشته باشد، به عنوان مثال وقتی بازیکنان داخلی لیگ برتر در شبکه های اجتماعی عکس هایی را منتشر می کنند که از مچ پایشان تا زیر چانه پر است از تتوهای مختلف! جوانی هم پیدا می شود که تصمیم می گیرد مثل آن ستاره!! تتوی مچ پایش را نشان دهد اما خب لازمه دستیابی به آن، پوشیدن شلواری است که انگار تا نزدیک زانو تا خورده!! یا تی شرتی که شبیه زیرپوش رکابی است. یا جوان دیگری که پرورش اندام کار کرده تی شرتی می پوشد که تک تک عضلات بازو، شانه، کول و شکمش قابل شمارش باشد.
در این میان عرصه بر خانواده ها تنگ تر می شود و تحمل چنین فضایی کمتر.
چند روز پیش سردار منتظرالمهدی سخنگوی نیروی انتظامی، در یک نشست خبری درباره پوشش آقایان گفت:
«پوشش یک هنجار اجتماعی است و همگان باید بر اساس هنجارهای اجتماعی عمل کنند.
بر همین اساس و با توجه به این که پوشش هر فرد نشانه شخصیت اوست از همه آقایان درخواست می‌کنیم تا در خصوص پوشششان هنجارها را رعایت کنند اما اگر فردی اصرار بر هنجارشکنی کند برابر قانون با وی برخورد می‌شود.»
با توجه به این وعده و مطالبه عمومی، به سراغ این موضوع، مصادیقش و مردم رفتیم تا از چند جنبه آن را بررسی کنیم.
پوشش نامناسب و نامتعارف مردان جوان، در گفت و گو با مردم
ظاهر آدم ها برای حضور در جامعه، مسئله ای اجتماعی است که برای بررسی تاثیرات مثبت و منفی آن، باید نظرات اقشار مختلف جامعه را دانست و در نظر گرفت. ما هم برای این که یک طرفه به قاضی نرفته باشیم، شال و کلاه می کنیم و به چندین خیابان شلوغ و پر رفت و آمد مشهد که محل گذر آدم هایی از طبقات مختلف اجتماعی است، سر می زنیم تا بدانیم مردم، به خصوص خانم ها چه حس و نگاهی درباره پوشش نامناسب آقایان در فصل گرما دارند؟ با ما باشید.
____________________________________________________________________________
رقابت اشتباه!
شیرین، 30 ساله و متاهل که دستِ دختر کوچولویش را در دست گرفته و پایین پله های یک مطب دکتر، منتظر ایستاده در جواب سوالم لبخند می زند که:
«راستش همسرِ خود من، از آن دسته مردانی است که با وجود مخالفت و ناراحتی بنده، شب ها با شلوارک و رکابی برای خرید از سوپرمارکت سر کوچه می رود یا زباله ها را دم در می گذارد. در جواب مخالفت من هم با مغالطه می گوید:
هر وقت این همه خانمی که با سر و وضع ناجور به کوچه و خیابان می آیند، پوشش و حجاب مناسب را رعایت کردند، چشم، من هم رعایت می کنم!!».
بی حیایی و بی غیرتی
زهرا، 23 ساله مادر یک کودک چندماهه هست و همان طور که ویترین مغازه ها را نگاه می کند و به آرامی کالسکه بچه را به جلو هل می دهد، در پاسخ به سوالم به فکر فرو می رود و می گوید:
«من خیاطم و می دانم که همه آدم ها، آنچه را می خرند، می دوزند، سفارش می دهند و می پوشند که فکر می کنند زیباست. اما این که بعضی مردانِ ما این روزها لباس هایی می خرند و می پوشند که با شرع و عرف ما در تضاد است، ریشه در بی حیایی دارد و بی حیایی قدمِ اول و مهمِ گذشتن از خط قرمزهای اخلاقی و زیر پا گذاشتن حرمت ها و ارزش هاست».
خودخواهی و خودشیفتگی
شادی، 31 ساله که به همراه دوستش، با عجله در پیاده رو در حال راه رفتن است، با شنیدن سوالم می خندد و می گوید:
«اتفاقا همین دیروز در خیابان، یک گروه پسر جوان دیدم که شلوارک های جین پوشیده بودند. شلوارهایی که طولشان تا زیر زانو بود و پاچه های کوتاه و تنگ و چسبان داشت. تعجب کردم و برایم سوال بود که چرا پسرها باید ساق پای پر مو و زمختشان را بیرون بیندازند؟ به هیچ نتیجه ای نرسیدم جز این که برخی پسرانمان دارند به سمت خودنمایی، جلوه گری، جلب توجه و در یک کلمه: خودخواهی و خودشیفتگی می روند».
مردانِ زن نما!
فاطمی، خانمِ 37 ساله و تقریبا جاافتاده ای که با ظاهری متین و موقر از محل کارش برمی گردد، حرف های جالــــبی دارد:
«خـــیـــلی وقت ها مردان جوانی را دیدم که با پوشیدنِ تی شرت های یقه باز و آستین حلقه، سعی در نشان دادنِ هیکل ورزیده و عضلانی شان دارند. کاری که به نظر من و از نگاه یک زن، اصلا حرکت جالبی نیست. یعنی با این کار، یک مرد از چشم من می افتد. چون مردانگی با یک ظاهر و رفتار سنگین معنی می شود نه با این جغله بازی ها و خودنمایی ها. این روزها نمی دانم به چه دلیل مردها دارند روز به روز به زنان شبیه می شوند: موهای بلند، ابروهای باریک و تمیز، خالکوبی های آنچنانی، تی شرت های یقه باز، زنجیرگردن و دستبندهای رنگارنگ! آخر این چه وضعی است؟ به نظر من با این کار فقط شخصیت خودشان را پایین می آورند».
یک امتیاز منفی!
سمیه، دختر 25 ساله محجبه دانشجویی که برای خرید به یکی از مراکز خرید پر رفت و آمد آمده، ماجرای بامزه ای را تعریف می کند:
«من خواستگاری داشتم که ظاهر خوب و معقولی داشت اما وقتی خانواده ام درباره اش تحقیق کردند، همسایه هایشان گفتند او از آن دسته جوانانی است که با شلوارک این ور و آن ور می رود. شنیدن این مسئله کافی بود تا نظر خانواده ام کاملا منفی شود و جواب رد بدهند. چون بدلباسی های این مدلی از نگاه ما ایرانی ها، حرکت زشت و ناپسندی است که نشانه بی اخلاقی و بی حیایی شخص به حساب می آید».
هیچ کس خوشش نمی آید
آقای صادقی، مرد شصت ساله ای است که به همراه همسر و فرزندش که یک دختر نوجوان است، کنار خودرویشان ایستاده است. با شنیدن سوژه گزارشم مکث می کند و می گوید:
«والا من به عنوانِ کسی که پسران و مردانِ نسل قبل را با ظاهر و رفتاری سنگین دیدم، حس بسیار بدی با دیدن برخی مردان این دوره و زمانه که لباس های تنگ و چسبان و کوتاه به تن دارند، ابروها را برمی دارند و موها را حالت می دهند، دارم. کار جالبی نیست و فکر نمی کنم جز خودشان، کسی از این تیپ خوشش بیاید».
واقعا اذیت می شوم
خانم صارم، مدیر 36 ساله و باتجربه فروشگاهی که نمایندگی یک برند خارجی است و کمی هم سرش شلوغ است، خلاصه و مختصر می گوید:
«حسّم در مورد مردانی که با شلوارهای راحت و چسبان به خیابان می آیند، در یک کلمه «چندش» است. این جور وقت ها واکنشم، رو برگرداندن و ندیدن است. نگاه نمی کنم چون واقعا اذیت می شوم».
این طوری راحت ترم!!
پوشش های نامتعارف پسران،
در گفت و گو با خود پسران
برای این که بدانیم چرا برخی پسران و مردانِ امروز با لباس های نامتعارف و نامناسب در جامعه ظاهر می شوند، چه راهی بهتر از این که از خودشان بپرسیم؟ گفت و گوی «زندگی سلام» را با چند پسر جوان بخوانید.
بهادر، 23 ساله که با موهای دم اسبی، خالکوبی های عجیب روی بازو و شلوار چسبانِ راحتی و اسپرت، در حالِ پیاده روی با دوستانش است، درباره نحوه پوشش خودش و پسرانِ شبیه خودش می گوید:
«والا من فکر نمی کنم پوشش من ایرادی داشته باشد و مشکلی برای جامعه ایجاد کند. البته اخیرا از دور و بر شنیدم که قرار است نیروی انتظامی با لباس ها و تیپ های عجیب برخورد کند، ولی در کل فکر نمی کنم اشتباهی مرتکب شده باشم. من الان از باشگاه ورزشی برمی گردم و طبیعی است که لباس راحتی بر تن داشته باشم یا مثلا مدت ها خارج از کشور زندگی می کردم و برای اثبات ایرانی بودنم، کوروش کبیر را روی دستم خالکوبی کردم. شاید جامعه این ها را نداند و نپسندد ولی این سلیقه شخصی من است و این طوری راحت ترم. حالا همه مشکلاتِ مملکت حل شده و فقط لباس من مانده؟»
رامین، عکاس 22 ساله ای است که برای انجام یک پروژه عکاسی از تهران به مشهد آمده است و در پاسخ به سوال ما درباره تی شرت کوتاه و شلوار ورزشیِ راحتی که به تن دارد می گوید:
«الان کشور و جامعه ما به سمتی رفته که هر کس، چه دختر و چه پسر، هر جور که دلش می خواهد و دوست دارد لباس می پوشد. من نمی خواهم از ظاهر خودم دفاع کنم ولی تیپ من در برابر بعضی پسران و دخترانِ این روزها، ساده و معمولی است. تیپ من، شاید متفاوت باشد اما حرام و هنجارشکن نیست ولی لباس های برخی جوانان امروز واقعا مغایر با شرع و عرف ماست. به هرحال ما همه مسلمانیم و هر چقدر هم امروزی و روشنفکر باشیم، اعتقاداتی داریم. ولی متاسفانه انگار تاثیر شبکه های ماهواره ای این قدر عمیق و گسترده شده که بعضی، پیشینه و اصالت خودشان را فراموش کرده اند.»
سینا که 20 سال دارد در دفاع از دوستش که ظاهر نامتعارفی دارد و حاضر به گفت و گو و عکاسی نمی شود، می گوید:
«چرا به جای برخورد با پسران، اول با دختران برخورد نمی شود؟ من خیلی از احکام دین سر در نمی آورم و نمی دانم پوشیدن رکابی و شلوارک توسط مردان در خیابان، چه حکمی دارد ولی مطمئنم پوشیدن مانتوهای باز و بی دکمه با شلوارهای چسبان و کوتاه برای خانم ها حرام است. پس چرا دختران بدحجاب و بی حجاب را جمع نمی کنند؛ گیر داده اند به یقه تی شرت و فاق شلوار پسرها؟ این خیابان ها پاتوق ماست و هر روز با دختران زیادی برخورد می کنیم که شال و روسری هایشان، دور گردنشان است و عملا حجاب ندارند.»
چرا بد رختی و کم رختی مردان مهم است؟
یکی از عناصر فرهنگی جامعه، لباس و پوشش است. در فرهنگ ایرانی-اسلامی، لباس جایگاه ویژه ای دارد. پوشش ظاهری نعمتی است که پروردگار منحصرا در اختیار انسان قرار داده است. طرح، مدل، رنگ و تزئینات لباس از این منظر که متناسب با جنسیت و سن افراد و شرایط اجتماعی، اقتصادی، جغرافیایی و محیطی باشد، اهمیت زیادی دارد.
در سال1304هجری شمسی، قانونی در کشورمان تصویب شد که بند 14 ماده 276 آن چنین بود:
«کسانی که با زیرشلواری یا لُنگ یا لباسِ خانه، بدون عذر موجه، در معابر عمومی تردد یا توقف نمایند، به دو تا پنج روز حبس و به تأدیه ده تا پنجاه ریال غرامت محکوم می شوند.»
در آن سال ها، بعضی مردان بی مبالات، با زیرشلواری در کوچه و خیابان تردد می کردند که با تصویب این قانون، پوشش مناسبِ حضور در فضای عمومی را رعایت کردند.
قانونی که شاید دوباره باید احیا شود تا بتوان با روند رو به افزایش مردان زیرشلوارپوش مُدرن برخورد کرد؛ جوانانی که بدون درنظر گرفتن عفت عمومی، با پوشیدنِ شلوارهای تنگ ورزشی که بیشتر شبیه زیرشلواری است و به تن کردن شلوارک و رکابی و تی شرت های یقه باز و شلوارهای زخمی و فاق کوتاه، هم موجب ناامنی روانی و بی حیایی اجتماعی می شوند و هم به یک جور زشتی و شلختگیِ بصری دامن می زنند.
فرهنگ ایرانی از سال های دور با مفهوم زیبایی و حجب وحیا گره خورده و از دوران باستان، بد رختی و کم رختی، عملی ناپسند به حساب می آمده؛ رخت و لباس فاخر و پوشیده اجداد ایرانی مان در موزه ایران باستان، نشان دهنده همین نکته است.
در دین اسلام هم، همواره در کنارِ حجاب و پوشش زنان، بر پوشش و عفت مردان هم تاکید شده است و احکام و دستورات دین، مردان را از پوشیدنِ لباس هایی که به اصطلاح موجب مفسده شود یا با نیت خودنمایی برای جنس مخالف باشد، برحذر داشته است.
معمولا با شنیدن کلمه حجاب، ذهنمان سریع به سمت روسری و چادر و پوشش زنان در مقابل نامحرم می رود اما پوشش مردان هم حد و حدود شرعی و عرفی دارد که باید برای حفظ عفت عمومی رعایت شود. ناگفته پیداست مقید بودن به چنین هنجارهای شرعی و عرفی، به امنیت و آرامشِ بیش از پیش جامعه ختم می شود.
مد جهانی و لباس های وارداتی، با فرهنگِ ما همخوان و هماهنگ نیست.
تولیدکنندگان داخلی هم، برای مد کردنِ پوشش مناسب ِ ایرانی اسلامی، امکانات و پویایی لازم را ندارند.
نوجوانان و جوانان، تحت تاثیر رسانه های خارجی و به منظور جلب توجه و دیده شدن، برای پوشیدنِ به روزترین برندهای خارجی در رقابتند. این تولیدات، با مدل های خاص یا نوشته های آنچنانی با قیمت های نه چندان بالا در اختیار مردان جوان قرار می گیرد.
خانواده ها کنترل چندانی روی لباس پوشیدن پسران و مردان ندارند و نتیجه این می شود که وقتی در کوچه و خیابان در حالِ رفت و آمد هستی، مدام باید با ناراحتی و عصبانیت و چندش، سرت را برگردانی تا با منظره کمر و بازو و زیربغل و ساق پای آقایان مواجه نشوی.
شاید وقتش رسیده از همان کودکی، بخشی از تعلیم و تربیت کودکان به بررسی حقوق اجتماعی و شاخصه هایش اختصاص یابد تا جا بیفتد آزادیِ اجتماعی هر کس، نباید آزادی و آرامش روانیِ بغل دستی را به خطر بیندازد.
اگر مردی مایل است خارج از شرع و عرف لباس بپوشد، می تواند این را در حریم خصوصی خانه و خانواده اش عملی کند نه در کوچه و خیابانی که محل رفت و آمد آدم هایی از اقشار گوناگون است.
آدم هایی که به هر دلیل، با دیدن لباس های نامناسب مردان، آزرده می شوند. نوجوانی و جوانی برای کنترل و تربیت زود نیست؛ از کودکی به پسرانمان سنگینی، مردانگی، حیا و عفت و احکام پوشش اسلامی و الفبای حقوق شهروندی را بیاموزیم.
معیارهای پوشش در جامعه خانواده محور
مصطفی قاسمیان- در برخی جوامع، هنجارهایی عرفی برای پوشش وجود دارد ولی برخی دیگر، عرف پذیرفته شده ای در این زمینه ندارند. اما عرف و هنجارهای اجتماعی تابع چه چیزهایی است و چه عواملی پوشش مطلوب را تعیین می کند؟ در این باره گفت وگویی داشتیم با «میثم مهدیار» دانشجوی دکترای جامعه شناسی که در ادامه می خوانید:
پوشش مطلوب چیست؟ آیا اصلاً در این عرصه، می توان لباس ها را به دو دسته خوب و بد تقسیم کرد؟
نحوه پوشش یک جامعه می تواند بر اساس آرمان ها و اهداف اجتماعی که جامعه را شکل می دهد، تغییر کند. پس لباس مطلوب در جوامع گوناگون با یکدیگر تفاوت دارد.
مثلاً در جامعه ای که سرمایه در آن اصالت دارد، ملاک های پوشش را ملاک های سرمایه داری مشخص می کند. اما در جامعه ای که خانواده اصالت دارد، معیارهای پوشش متفاوت است. واضح است که در چنین جامعه ای، پوششی مطلوب است که نهاد خانواده را دچار مشکل نکند.
امنیت روانی در نظام سرمایه داری اصالتی ندارد؛ به همین دلیل تا جایی اهمیت دارد که اخلالی در چرخه تولید و مصرف ایجاد نکند. طبیعتاً در چنین جامعه ای، حدِ مسئولیت مردم هم تا همان جاست و سلامت انسان ها تحت سیطره تولید و عرضه کالا قرار گرفته است. اما در جامعه ای که خانواده اصالت دارد، امنیت روانی انتخاب اول است چون به شکل گیری بهتر روابط خانوادگی کمک می کند. در این جوامع است که سلامت و امنیت فرهنگی اهمیت پیدا می کند.
آیا افراد یک جامعه آزاد هستند که هر لباسی را که دوست دارند بپوشند و بگویند دیگران نگاه نکنند؟
بستگی دارد که چطور به جامعه نگاه کنید. جامعه در نگاه لیبرالی، جمعی است از افرادی با منافع شخصی که افراد باید برای بیشینه کردن منافع خودشان، با هم «رقابت» کنند. این جامعه، از یک «کل» به مجموعه ای از «افراد» تجزیه شده است. اما اگر جامعه ای با این ایده شکل گرفته باشد که قرار است همه در خدمت یک هدف واحد باشند و نه در رقابت با هم بلکه در کنار هم به دنبال همکاری و مشارکت باشند، مسئولیتشان در قبال رفتارهای فرهنگی بیشتر خواهد بود.
نوع لباس پوشیدن افراد در امنیت روانی جامعه تأثیرگذار است؛ بنابراین افراد احساس مسئولیت می کنند و برای خودشان حد و مرزی قائل هستند.
به عنوان مثال در غرب، برای رنگِ خانه ها قوانینی وضع شده است یعنی مالکان خانه ها نمی توانند از هر رنگی برای نمای خانه خودشان استفاده کنند. چون رنگ نمای خانه، در سلامت روانی جامعه مؤثر است.
اما در همان کشورها نوع پوشش آزاد است چون نوع پوشش طبق فرآیندی به نام مد و فشن تعیین می شود و این فرآیند یکی از اصلی ترین صنایع فرهنگی غرب است. در این صنعت که تولید و عرضه پوشاک را هدایت می کند، امنیت روانی اهمیتی ندارد و سرمایه مهم تر است.
...
کسانی که مهریه‌ی بالا برای خانمشان قرار می‌دهند، به جامعه ضرر می‌زنند. خیلی از دخترها توی خانه می‌مانند، خیلی از پسرها بی‌زن می‌مانند، به‌خاطر اینکه این چیزها وقتی در جامعه رسم شد، سنت و عادت شد، به جای «مَهرُ السّنّة»، به جای اینکه مهر پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) سنت باشد، وقتی مهر جاهلی سنت شد، اوضاع، اوضاع جاهلی خواهد شد.
دو تا قایق کنار هم ایستاده بودن که یکی پشت جبهه می رفت یکی سمت عملیاتی بی بازگشت !!
