اولیـــــــــــــــــــــــــاءالله

أَلَا إِنَّ أَوْلِیَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ (62) یونس -

آگاه باشید اولیاء (و دوستان ) خدا نه ترسى دارند و نه غمگین مى شوند.

براى فهم دقیق محتواى این سخن باید معنى (اولیاء) به خوبى شناخته شود.

(اولیاء) جمع (ولى ) در اصل از ماده (ولى یلى ) گرفته شده که به معنى « نبودن واسطه میان دو چیز » و « نزدیکى و پى در پى بودن آنها » است ، به همین دلیل به هر چیزى که نسبت به دیگرى قرابت و نزدیکى داشته باشد، خواه از نظر مکان یا زمان یا نسب و یا مقام ، (ولى ) گفته مى شود.

استعمال این کلمه به معنى (سرپرست ) و (دوست ) و مانند اینها نیز از همین جا است .

بنابراین اولیاء خدا کسانى هستند که میان آنان و خدا حائل و فاصله اى نیست ، حجابها از قلبشان کنار رفته ، و در پرتو نور معرفت و ایمان و عمل پاک ، خدا را با چشم دل چنان مى بینند که هیچگونه شک و تردیدى به دلهایشان راه نمى یابد، و به خاطر همین آشنائى با خدا که وجود بى انتها و قدرت بى پایان و کمال مطلق است ، ماسواى خدا در نظرشان کوچک و کم ارزش و ناپایدار و بى مقدار است .

کسى که با اقیانوس آشنا است ، قطره در نظرش ارزشى ندارد و کسى که خورشید را مى بیند نسبت به یک شمع بى فروغ بى اعتنا است .

و از اینجا روشن مى شود که چرا آنها ترس و اندوهى ندارند:

زیرا خوف و ترس معمولا از احتمال فقدان نعمتهائى که انسان در اختیار دارد و یا خطراتى که ممکن است در آینده او را تهدید کند، ناشى مى شود، همانگونه که غم و اندوه معمولا نسبت به گذشته و فقدان امکاناتى است که در اختیار داشته است.

اولیاء و دوستان راستین خدا از هرگونه وابستگى و اسارت جهان ماده آزادند، و « زهد » به معنى حقیقیش بر وجود آنها حکومت مى کند، نه با از دست دادن امکانات مادى جزع و فزع مى کنند و نه ترس ‍ از آینده در این گونه مسائل افکارشان را به خود مشغول مى دارد.

بنابراین (غمها) و (ترسهائى ) که دیگران را دائما در حال اضطراب و نگرانى نسبت به گذشته و آینده نگه مى دارد در وجود آنها راه ندارد.

...

خلاصه اینکه غم و ترس در انسانها معمولا ناشى از روح دنیاپرستى است ، آنها که از این روح تهى هستند، اگر غم و ترسى نداشته باشند بسیار طبیعى است .

این بیان استدلالى مساله بود و گاهى همین موضوع به بیان دیگرى که شکل عرفانى دارد به این صورت عرضه مى شود.

اولیاى خدا آنچنان غرق صفات جمال و جلال او هستند و آنچنان محو مشاهده ذات پاک او مى باشند که غیر او را به دست فراموشى مى سپردند، روشن است در غم و اندوه و ترس و وحشت حتما نیاز به تصور فقدان و از دست دادن چیزى و یا مواجهه با دشمن و موجود خطرناکى دارد، کسى که غیر خدا در دل او نمى گنجد و به غیر او نمى اندیشد و جز او را در روح خود پذیرا نمى شود، چگونه ممکن است غم و اندوه و ترس و وحشتى داشته باشد.

از آنچه گفتیم این حقیقت نیز آشکار شد که :

منظور: غمهاى مادى و ترسهاى دنیوى است ، و گرنه دوستان خدا وجودشان از خوف او مالامال است ، ترس از عدم انجام وظائف و مسئولیتها، و اندوه بر آنچه از موفقیتها از آنان فوت شده ، که این ترس و اندوه جنبه معنوى دارد و مایه تکامل وجود انسان و ترقى او است ، به عکس ترس و اندوههاى مادى که مایه انحطاط و تنزل است .

...

در ذیل آیات فوق روایات جالبى از ائمه اهلبیت (علیهم السلام ) وارد شده است که به بعضى از آنها اشاره مى کنیم :

1 - امیرمؤمنان على (علیه السلام ) آیه الا ان اولیاء الله... را تلاوت فرمود و سپس از یاران خویش سؤال کرد:

مى دانید (اولیاء الله ) چه اشخاصى هستند؟

عرض کردند: اى امیرمؤمنان! شما خودتان بفرمائید که آنان کیانند:

امام فرمود:

هم نحن و اتباعنا فمن تبعنا من بعدنا طوبى لنا، و طوبى لهم افضل من طوبى لنا، قالوا یا امیر المؤ منین ما شاءن طوبى لهم افضل من طوبى لنا؟ السنا نحن و هم على امر؟ قال لا، انهم حملوا ما لم تحملوا علیه ، و اطاقوا ما لم تطیقوا!:

« دوستان خدا » ما و پیروان ما که بعد از ما مى آیند هستند.

خوشا به حال ما، و بیشتر از آن خوشا به حال آنها !!

بعضى پرسیدند چرا بیشتر از ما؟ مگر ما و آنها هر دو پیرو یک مکتب نیستیم؟! و کارمان یک نواخت نمى باشد؟!

فرمود: نه ، آنها مسئولیتهائى بر دوش دارند که شما ندارید و تن به مشکلاتى مى دهند که شما نمى دهید!!

2 - در کتاب (کمال الدین ) از ابوبصیر از امام صادق (علیه السلام ) نقل شده که فرمود:

طوبى لشیعة قائمنا المنتظرین لظهوره فى غیبته ، و المطیعین له فى ظهوره ، اولئک اولیاء الله الذین لا خوف علیهم و لا هم یحزنون :

خوشا بحال پیروان امام قائم که در غیبتش (با خودسازى ) انتظار ظهورش را مى کشند، و به هنگام ظهورش مطیع فرمان اویند، آنها اولیاى خدا هستند همانها که نه ترسى دارند و نه غمى.

3 - یکى از دوستان امام صادق (علیه السلام ) نقل مى کند که امام (علیه السلام ) فرمود:

پیروان این مکتب در لحظات آخر عمر چیزهائى مى بینند که چشمشان با آن روشن مى شود.

راوى مى گوید من اصرار کردم چه چیز مى بینند؟

و این سخن را بیش از ده بار تکرار کردم ولى در هر بار امام تنها به این جمله قناعت مى کرد که (مى بینند) ...

در آخر مجلس رو به سوى من کرد و مرا صدا زد فرمود:

مثل اینکه اصرار دارى بدانى چه چیز را مى بینند؟ گفتم آرى قطعا!...

سپس ‍ گریستم .

امام به حال من رقت کرد و گفت:

آن دو را مى بینند!

اصرار کردم کدام دو نفر؟!

فرمود: پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) و على (علیه السلام ) را!

هیچ انسان با ایمانى چشم از جهان نمى پوشد مگر اینکه این دو بزرگوار را خواهد دید که به او بشارت مى دهند.

سپس فرمود این را خداوند در قرآن بیان کرده ، سؤ ال کردند در کجا و کدام سوره؟!

فرمود: در سوره یونس آنجا که مى گوید: الذین آمنوا و کانوا یتقون لهم البشرى فى الحیاة الدنیا و فى الاخرة .

به مضمون همین روایت ، روایات دیگرى نیز داریم .

...

برگرفته از: تفسیر نمونه ذیل آیه.

+

4 - على علیه السّلام فرمود: انّ اللّه اخفى ولیّه فى عباده فلاتستصغرنّ عبداً من عبیداللّهِ فربّما یکونُ ولیّه وانتَ لاتعلم :

خداوند ولىّ خود را میان مردم پنهان کرده است، پس هرگز مسلمانى را تحقیر نکنید، شاید او از اولیاى خدا باشد!! - تفسیر نور ذیل آیه -